Pablo Iglesias Posse, el que fuere fundador del Partíu
Socialista Obrero Español, primer Seretariu ya Diputáu en Cortes, tuvo en
Celoriu del 13 de xunetu al 18 d'agostu de 1921, por conseyu del so médicu, que-y encamentara
pasar el branu n'Asturies, n'ares a una meyora de la so maltrecha salú.
Siguiendo l'encamientu del médicu, Pablo viaxó dende Madrid
nel tren corréu de Santander, apeóse en Torrelavega y siguió viaxe a Celoriu nos
Ferrocarriles Económicos, que teníen un apeaderu malpenes a unos metros del xalé
onde Pablo diba agospiase, en La Ventona, que yera propiedá del indianu Agustín
Otero.
Los trenta y seis díes que Pablo Iglesias pasó en Celoriu,
mialma valieron de pocu. Valieron pa que meyorara, un pelín, de salú, pero pocu
dempués de volver a Madrid viose obligáu
a guardar cama y namás pudo intervenir en política por aciu d’artículos o
reuniones qu'habíen de celebrase na so casa. El probe tenía la salú tan frayada que nun pudo asistir, siquiera, a
una manifestación, entamada pol Atenéu de Madrid, na que se protestaba pol
desastre d'Annual, qu'asocediera'l 21 de xunetu, mientres Pablo taba
n'Asturies, y sedría causa direuta del golpe d'Estáu que dio pasu a la
dictadura de Primo de Rivera.
Aquel branu, en Celoriu, nun-y sirvió a Pablo Iglesias,
qu'entós tenía 71 años, pa reponese de los sos alifaces, pero supunxo un alliviu
y dexó-y esfrutar de mui bonos momentos, nos que compartió proyeutos ya
pruyimientos, con persones de la so redolada, pos tamién braniaben n'Asturies,
nel cercanu pueblu de Llanes, Julián Besteiro, caderalgu de Lóxica de la Universidá
Central, que depués socederíalo na
dirección del PSOE, la so esposa Dolores Cebrián, profesora de Ciencies
Físiques, y Fernando de los Ríos, caderalgu de drechu y miembru de la Comisión
Executiva del PSOE, que, sintiéndolo enforma, malpenes pudo tar unos díes
acompañando al so almiráu maestru, yá que tenía alcordaos dellos mítines en
Santander y Bilbao.
Los trés líderes socialistes que concidieron, aquel branu, nel
paraísu d’Asturies, Pablo Iglesias, Julián Besterio y Fernando de los Ríos,
posaron xuntos pa un fotógrafu de Llanes
que los inmortalizó nuna fotografía que pue considerase histórica pos dio orixe
a un cuadru d'Isabel Villar, que formó parte de la so esposición na galería
Juana Aizpuru de Sevilla, y darréu, sirvió como motivu pal cartelu del XXVII
Congresu del Partíu Socialista Obreru Español, celebráu en Madrid n'avientu de 1976.
El primeru tres el fin de la dictadura.
La estancia de Pablo Iglesias en Celoriu quedó plasmada
primero na fotografía, depués nel cuadru, y finalmente nel cartelu pero,
tamién, na memoria de munchos asturianos yá qu'a la lóxica espectación que
desamarró, na contorna, la presencia del líder socialista, hai qu'añidir que
los principales periódicos, tantu llocales como rexonales o nacionales,
publicaron la noticia de que Pablo Iglesias pasaría una temporada n'Asturies
p'aprovechar les bondaes del clima y la mar, y restablecer la so delicada salú.
Asina foi que los socialistes asturianos, y en particular los uvieinos, nun
esbardiaron la ocasión y, dempués de munches xestiones, consiguieron fletar un
tren especial, con rebaxa del preciu de los billetes, que llevó a Celoriu a
dellos centenares de militantes.
La semeya histórica, de los trés líderes, ye bien posible
que fuera fecha por Amado Cue, un indianu de Llanes qu’entós tenía estudiu abiertu
en Celoriu y yera amigu y vecín
d'Agustín Otero. Casi con toa probabilidá ta tomada na güerta asitiada
al oeste de la casa ónde Pablo Iglesias braniaba, ente l'antigua carretera nacional
y la vía del ferrocarril, nel entronque
de la baxada al pueblu y el camín que diba de Celoriu a Porrúa.
Aquel branu, coincidió que la Compañía de Xesús, que
mercara'l Monasteriu de San Salvador, empecipió en Celoriu un ciclu
d'exercicios espirituales a los que, al paecer, asistía Dolores Cebrían
acompañada por Besteiro, que tenía un tratu deferente pa col párrocu. Pablo
Iglesias, anque s'amosaba correuto, solía encetar al cura cuando lo atopaba nos
sos paseos al traviés de les caleyes de l'aldega y acababen falando casi
siempres de temes polémicos.
Pablo Iglesias, Paulino como lu llamaben en familia, naciera
n'El Ferrol el 18 d'ochobre de 1850. Quedó güérfanu de padre cuando solu
cuntaba 6 años y cola so madre, y un hermanu menor llamáu Manuel, treslladáronse
dende El Ferrol a Madrid faciendo'l viaxe a pie y tirando d'un carrucu nel que
llevaben lo poco que teníen. Yá en Madrid la so madre púnxose a sirvir pero,
como lo que ganaba nun-y llegaba, siquiera, pa mantener a la familia, tuvo
qu'ingresar a los dos fíos nel Hospiciu de San Fernando y ellí, nel hospiciu,
Pablo deprendió a lleer y recibió les primeres nociones de lo que depués
sería'l so oficiu, tipógrafu. Bien ceo, a los 12 años, entró a trabayar nuna
imprenta como aprendiz y pocu dempués consiguió trabayu n'otra imprenta meyor
onde yá exercía como oficial pero,
cuando empezaba a salir alantre, sufrió la desgracia de ver morrer al so
hermanu, enfermu de tuberculosis.
Amás de trabayar na imprenta, Pablo Iglesias asistía a la
escuela nocherniega, ónde se formó en
cultura xeneral y deprendió francés y aritmética. En 1870, conoció a
Paul Lafargue, que yera xenru de Carlos Marx y taba abellugáu n'España. En 1874
foi escoyíu presidente de l'Asociación d'Impresores. Y el 2 de mayu de 1879,
nel intre d'una comida, celebrada na tabierna Casa Labra, de Madrid, a la
qu'asistieron 25 persones, fundó'l Partíu Socialista Obrero Español.
Pablo Iglesias viniera a Celoriu, por conseyu del médicu, pa
reponese d'una grave pulmonía que contraxere l'añu anterior. La so salú yera
bien fráxil, pesaba enforma la fame que pasare na infancia, los años nel
hospiciu, les sos estancies na cárcel y tou un rosariu de penuries que lu llevaren
a tener que vivir y dormir na trestienda de la imprenta onde trabayaba.
Cuando morrió en Madrid, el 9 d'avientu de 1925, dexó nun
caxón del so austeru despachu, tou lo que tenía: un sobre con 1.000 pesetes pa
que siguieren publicando "El Socialista". El so cadabre foi espuestu,
dos díes enteros, nun veloriu, instaláu na Casa del Pueblu. Yera tan queríu de
la xente que l'homenaxe póstumu que-y rindieron los sos compañeros y el pueblu
de Madrid, algamó tal magnitú que'l Gobiernu viose obligáu a autorizar una
manifestación, que pensaba torgar, a la que s’allegaron más de 150.000
persones, qu'acompañaron a quien llamaben “El Güelu” nel so últimu viaxe hasta'l campusantu civil.
El branu que Pablo Iglesias pasó en Celoriu foi'l postreru
del que pudo esfrutar. Ellí esfrutó, per unos díes, del bon clima, el paisaxe y
la compañía de les persones más allegaes. Pablo tuvo nel Paraísu antes de pasar
a la eternidá.
No hay comentarios:
Publicar un comentario
Milio Mariño