Ramón Gómez de la Serna, l'autor d'Automoribundia y de les
bien famoses Greguerías, un escritor con más de trescientes obres suyes censaes
na Biblioteca Nacional, yá braniaba en Salinas cuando, a pesar de la so mocedá,
algamare fama y prestixu nos ambientes lliterarios de la dómina. Llevaba braniando
en Salinas dende bien neñu, dende que'l so padre Javier, abogáu, miembru importante
del Partíu Lliberal y alto funcionariu del Ministeriu d'Ultramar, escoyera un
destín vacacional qu'entós, al entamu del sieglu XX, taba de moda ente les élites
ilustraes y adineraes de Madrid, que quiciabes nun tuvieren perres bastantes pa
braniar en San Sebastián.
Fuere arrede, o por
falta perres, Salinas nun yera, a cencielles, un llugar al que, Gómez de la
Serna, viniere a pasar, namás, les vacaciones de branu. Javier Gómez tamién
escoyó Asturies pa que'l so fíu acabara la carrera de drechu, que cursaba en
Madrid con dalguna dificultá. De mou que’n 1908 obligólo a que se matriculare
na Universidá d'Uviéu, onde estudió los dos últimos cursos y llogró acabar
Drechu, obligáu pol testerón empeñu del padre.
La carrera, ciertu que llogró acabala pero rescamplaba que
Gómez de la Serna nun tomare nunca mui en seriu exercer como abogáu. La preba foi
que cuando consiguió'l títulu dedicóse, a si mesmu, una semeya, na qu’apaecía vistíu
con toga y na qu'escribió: Al mui llamentable abogáu Gómez de la Serna, del so
amigu Ramón.
Ente los braneos y los estudios, Gómez de la Serna pasó bona
parte de la so infancia y la so mocedá n'Asturies. Tal ye asina qu'el 9
d'agostu de 1909 recibió, na so casa de Salinas, na casa onde braniaba, una
citación na que-y indicaben que tenía que presentase na Alcaldía d'Avilés pa
tallase y recoyer el so pase como recluta, con vistes a incorporase al serviciu
militar.
Cuando Gómez de la Serna foi citáu pa facer la mili yá
publicare Morbideces y aprovechara la so estancia en Salinas pa divertise,
salir con María Jove, una moza que tenía n'Uviéu, y collaborar na prensa local.
Un día enantes que lu citaren pa tallase publicare un artículu, “Sentimentalismos”,
a cuenta d'unes mui guapes braniantes que viere na playa. Aquel artículu
supunxo que'l médicu de Castrillón, José Villalaín, que roblaba los sos trabayos
lliterarios col alcuñu “El Americanín de Romadorio”, escribiera un cuentu,
tituláu: La venta del alma. Un cuentu que provocó'l retruque de Gómez de la Serna
que-y contestó publicando “Ritornello”.
Naquel primer artículu, na prensa llocal d’entós, Gómez de
la Serna compartía colos lleutores la so versión llírica de la playa de Salinas
y el Mar Cantábricu.
“La playa ta llen de neños rizosos, albinos ya morenos, que
xueguen una contradanza, como los mazaricos, poles tardes frente a la mar
que-yos fai bis nel so pasu de regodón, averándose-yos nuna folada pa desapartase
dempués, con toa distinción... Y trescala ver un mar tan grande, tan fuerte y
fieru, facese cariciosu y bonu, y neñu ante los neños”…
Gómez de la Serna yera mui xoven pero yá esfrutaba escribiendo.
Lo que más-y gustaba yera escribir, salir perhí de folixa y participar nes
tertulies de los cafes. Por eso, viendo que nun llevaba camín d'exercer como
abogáu, el so padre enchufólu nel Ministeriu d'Ultramar, onde-y asignaron un
puestu de funcionariu qu'aceptó a la remolera. Ellí tuvo mientres un tiempu
pero como nun daba un palu a l'agua y el so xefe de negociáu taba de les sos
vagancies hasta les ñarices, un día pidió-y que redactare un informe, indicando
en qué ocupaba'l so tiempu y como tenía la so seición.
“La seición tá al corriente/ y los papeles en regla. / Solu
me queda pendiente/ esti bolu que me cuelga”. Escribió Ramón que, dempués
d'apurrir l'informe, robló la so carta de dimisión y coló pa la tertulia del
café Pombo.
Ente les munches obres y artículos del afamáu escritor,
merez que tomemos cuenta una curiosa y bien curtia biografía de José Menéndez Menéndez,
l'avilesín de Miranda que sedría conocíu como Rei de la Patagonia.
Gómez de la Serna
siguía viniendo per Salinas siempre que tenía ocasión. Sintía muncho apegu pol
llugar onde viviera bona parte de la mocedá, conociere la mar, echare la primer
moza, y empezare a escribir. Dexó de venir cuando-y tocaron unos miles de
pesetes na llotería y cobró l'heriedu del padre. Con aquel dineru fexo un xalé,
averáu a la mar, en Estoril. Un xalé, El Ventanal, al qu’avezaba a escapase los
fines de selmana, diendo en tren dende Madrid, y que depués tuvo que vender por
dificultaes económiques.
Gustába-y vivir a lo grande. Yera un bohemiu tresnochador qu'entamaba
a escribir pasaes les dos de la mañana, cuando volvía de les tertulies de los cafés.
Nos ambientes lliterarios taba catalogáu como un escritor inclasificable. Un
escritor que confesaba la so fascinación pola mar, pol Rastru de Madrid y pol
Circu, onde se-y ocurrió dar una conferencia xubíu enriba d'un elefante.
El casu qu'aquella nun foi, nin con muncho, la única
estravagancia, tamién se cuntaba que diere una conferencia xubíu nuna farola,
que-y gustaba arrendar motocicletes con sidecar pa pasiar per Madrid y visitar
les redacciones de los periódicos y que cuando nel parque anunciaben que se
perdiere un neñu, siempres s’allegaba al llugar qu'indicaben y presentábase
diciendo que'l neñu yera él.
Gómez de la Serna foi un escritor empeñáu en llograr lo más raru,
lo nunca d'esa manera escritu, lo incongruente o lo inverosímil, que llegó a
crear, inclusive, el so propiu movimientu: El Ramonismo. Un movimientu con una
esmolición principal: que los escritos y
les reflexones pudieren entendeles los caballos.
Dicía Jorge Guillén qu'a Ramón, en cuantes qu'abría la boca,
cayía-y una Greguería. Más qu'un xéneru lliterariu, yera la so manera bonal
d'espresase, la xera normal del so humor. Un humor, finu ya intelixente, qu'equí
nun foi reconocíu pero que los franceses reconocieron, como yera de xusticia,
nomándolo miembru de l'Academia Humorística xuntu a Charles Chaplín ya Pitigrilli.
Per cuenta de les sos munches estravagancies, y de los
escritos y los artículos que publicaba nes revistes y nos periódicos, nun pue
dicise que Gómez de la Serna espertare simpatíes ente la clase política. La drecha
acusábalu de ser un intelectual imprevisible, anárquicu y presumíu, y
l'esquierda de nun comprometese, enforma, colos más desfavorecíos y los problemes
sociales.
Al pocu d’estallar la Guerra Civil, en 1937, Gómez de la
Serna coló d’España y exilióse en Buenos Aires. Y ellí morrió, el 12 de xineru
de 1.963, a los 75 años, aquel inclasificable y xenial escritor qu'afayó'l so
paraísu particular y la so fascinación pola mar, en Salinas: pueblu y playa del
conceyu de Castrillón.
No hay comentarios:
Publicar un comentario
Milio Mariño